jeudi 24 novembre 2011

Documentaire

Diffusion ce jeudi 24 novembre à 21h15 sur Tebeo

21.15 La minute et demie de Charlez ar Gall
Film. Version bretonne sous-titrée. Réal. Soazig Daniellou. 26 min.
Charlez ar Gall a été la voix de la Bretagne bretonnante à la radio puis à la télévision de 1958 à 1973 et redonné la fierté de leur langue à toute une génération de bretons. Le film retrace les étapes d'une vie mouvementée qui ont mené un jeune instituteur laïc à devenir le premier speaker bretonnant.

lundi 13 juin 2011

Presse : Bretons n°66 - juin 2011

L'excellente revue Bretons consacre un très bel article à Glenmor, "l'homme qui a réveillé la conscience bretonne". Ami privilégié de Chanig et Charlez, Glenmor est l'un des plus grands artistes de la Bretagne contemporaine.

Présentation du dossier par la rédaction de Bretons :
Il y a 15 ans, Emile Le Scan dit Glenmor, disparaissait. Le personnage semble aujourd'hui bien mal connu. Il est pourtant celui qui a ouvert la voie au renouveau de la culture bretonne, en étant le premier, après la Seconde Guerre mondiale, à évoquer la fierté d'être breton, à la chanter et à l'écrire.

Au cours du dossier, vous trouverez une mention citant Charlez ar Gall...

mercredi 20 avril 2011

Compte-rendu : lancement "Breiz o veva, Vivre la Bretagne"

Sur son excellent blog Langue bretonne, Fanch Broudic présente un compte-rendu de l'après-midi du samedi 16 avril dernier organisée en hommage à Charlez ar Gall à l'occasion de la parution de l'ouvrage Breiz o veva, Vivre la Bretagne (éd. Emgleo Breiz).

> le blog "Langue bretonne"

samedi 16 avril 2011

Message de Chanig ar Gall

Samedi 16 avril 2011
D’ar Sadorn 16 a viz Ebrel 2011

Ne pouvant malheureusement pas être avec vous cette après-midi, je tiens à remercier Emgleo Breiz – Fanch Broudic, Mari Kermarec, Gwenola Derrien, Maguy Kerisit et toute l’équipe – pour avoir réalisé ce beau travail d’édition réunissant une sélection de qualité des textes et articles de Charlez.
Dre ma n’hellan ket bezañ en ho touez hiziv – maleüruzamant - e fell din trugarekaat Emgleo Breiz – Fañch Broudic, Mari Kermarec, Gwenola Derrien, Maguy Kerisit hag ar skipailh a-bezh – evit ar brav al labour embann o deus graet en ur strollañ un teskad a galite eus testennoù ha pennadoù Charlez.

Charlez serait très fier de l’exigence rédactionnelle et éditoriale de Fanch qui fut son stagiaire, son successeur et qu’il considérait comme son fils spirituel.
Fier e vije bet Charlez eus sell labourus Fañch war ar skrivañ hag an embann, hemañ bet e stajiad, kemeret e garg war-lerc’h, ha bet evitañ evel e vad speredel.

Ce titre, Breiz o veva, que vous accompagnez d’un subtil Vivre la Bretagne, me plait et me touche. Il me rappelle avec joie et nostalgie l’initiative qui fut la nôtre de donner aux Bretons, et à ceux qui aiment la Bretagne, une vitrine présentant la dynamique culturelle dont nous avons été les témoins, les acteurs et les passeurs.
An titl-mañ, Breiz o veva, lakaet ganeoc’h da glotañ – soutil eo - gant Vivre la Bretagne, a blij din fromus. Digas a ra soñj din gant levenez hag hiraezh war an dro eus an intrudu bet hor hini a-benn reiñ d’ar Vretoned, ha d’ar re a gar Breizh, un diskouez eus ar sevenadur leun a startijenn omp-ni bet an testoù, an oberourien kenkoulz hag an dreizherien deus outi.

Mes remerciements s’adressent également à nos amis d’Ar Falz et de Sked qui poursuivent des actions qui comptaient beaucoup pour Charlez. Et merci au public d’aujourd’hui d’accueillir ce beau Breiz o veva, Vivre la Bretagne !
Trugarekaat a ran ivez hor mignoned eus Ar Falz ha Sked, a gendalc’h da labourat war an tachennoù ken tost da galon Charlez. Ha trugarez d’an holl dud deuet hiziv da zegemer ar brav a levr-se : Breiz o veva, Vivre la Bretagne !

Du fond du cœur, merci,
A greiz kalon, trugarez,

Chanig ar Gall

jeudi 14 avril 2011

Lancement de l'ouvrage "Breiz o veva, Vivre la Bretagne"

Dans le cadre de Nevez-amzer, le Printemps de la culture bretonne au pays de Brest, et à l'occasion de la sortie d'une anthologie de ses écrits en français et en breton, une journée est organisée à la mémoire de Charlez ar Gall samedi prochain, 16 avril, à 15 heures, au Vauban à Brest.

Au programme :
- projection de deux films réalisés sur Charlez ar Gall
  • l'un de Mari Kermareg (France 3 Bretagne) sur ses années de radio et de télévision ;
  • l'autre de Paolig Combot et Soazig Daniellou (Ar Falz-Kalanna Production) sur son engagement au sein du mouvement Ar Falz aux lendemains de la dernière guerre.
- un échange avec la participation de Fanch Broudic, Mari Kermareg, Paolig Combot, ainsi que celle de ses petits-fils Brieg Haslé-Le Gall et Yann-Envel Kervoas.

Cette journée est co-organisée par Emgleo Breiz, Ar Falz et Sked.
Entrée libre.

Télé : France 3 dimanche 17 avril à 11h30

Charlez ar Gall, brezhoneger penn-kil-ha-troad

Sul 17 a viz Ebrel / Dimanche 17 avril 2011

> détails sur le site de France 3

Un abadenn renet gant Bernez Rouz, kinniget gant Bernez Rouz hag Anna Quéré
kenurzhiet gant Annaig Kervella, sevenet gant Lorenzo Della Libera.



Eil lodenn an abadenn gouestlet da Charlez ar Gall, aet da Anaon e miz Du 2010.

« Charlez ar Gall, brezhoneger penn-kil-ha-troad »
E 1964 o doa sellerien ar skinwel klevet brezhoneg evit ar wech kentañ : war ar skramm Charlez ar Gall. Bep Gwener en doa 1 vunutenn hanter evit dibunañ keleier ! Ouzhpenn e labour skolaer ha kelenner en doa kinniget an abadennoù brezhoneg-se betek 1974. Er radio e veze klevet ivez d’ar Sul, skoazellet mat gant e wreg Chanig. Kalz eus e amzer ha nerzh en doa gouestlet d’ar brezhoneg, e yezh vamm.
Sevenet gant Marie Kermarec.
Bet skignet e Genver 2001 da geñver 30vet bloavezh an abadenn gentañ e brezhoneg er skinwel.

Deuxième volet de l’hommage à Charles Le Gall, homme de radio et de télévision, décédé en novembre 2010.

« Charlez ar Gall, brezhoneger penn-kil-ha-troad »
Le premier présentateur à parler breton à la télévision fut Charles Le Gall en 1964. Jusqu’en 1974, il assuma la chronique en langue bretonne pour le petit écran. Enseignant, il assuma l’animation et la production d’émissions radio avec la complicité et l’aide précieuse de son épouse Chanig. Ce travailleur infatigable avait une passion : le breton, sa langue maternelle.
Réalisation : Marie Kermarec.
Documentaire diffusé en janvier 2001 à l’occasion des 30 ans du premier magazine télévisé en langue bretonne.

dimanche 10 avril 2011

Télé : France 3 dimanche 10 avril à 11h30

Charlez ar Gall, a skolaer da speaker
Sul 10 a viz Ebrel / Dimanche 10 avril 2011

Un abadenn renet gant Bernez Rouz, kinniget gant Bernez Rouz hag Anna Quéré
kenurzhiet gant Annaig Kervella, sevenet gant Lorenzo Della Libera.


« Charlez ar Gall, a skolaer da speaker »
E miz Du 2010 e oa aet Charlez ar Gall da Anaon. Anavezet mat e oa e bed ar radio hag ar skinwel. Ar Falz ha Kalanna o deus bet c'hoant goulennata an den war an hent en deus bet c'hoant goulennata an den war an hent en deus e gaset d'ar brezhoneg. Skolaer ha kelenner e oa a vicher hag ivez un ezel oberiant eus ar gevredigezh Ar Falz, bet krouet e 1933 gant Yann Sohier evit diorren ar brezhoneg er skolioù publik.
Kenbroduet gant Ar Falz/Kalanna - Sevenet gant Soazig Daniellou

« Charlez ar Gall, a skolaer da speaker » (Charles Le Gall, de l'instituteur au speaker)
Le 3 novembre dernier disparaissait Charles Le Gall connu pour ses émissions de radio et comme premier présentateur télé de langue bretonne. Ar Falz et Kalanna ont interrogé cet infatigable militant sur son parcours avant la période audiovisuelle. Instituteur et professeur de profession, il avait dans sa jeunesse rejoint Ar Falz, association laïque créée en 1933 par Yann Sohier, ayant pour but la promotion du breton dans les écoles publiques.
Coproduction Ar Falz-Kalanna - Réalisation : Soazig Daniellou

vendredi 8 avril 2011

Presse : Ouest-France, vendredi 8 avril 2011

Article paru dans Ouest-France ce vendredi 8 avril 2011 :

Un recueil des textes de Charles Le Gall

Anne-Marie Rousseau, Brieg Haslé et Fanch Broudic réunis, jeudi, à Brest pour présenter le livre Breiz o veva. © Ouest-France

Le premier « speaker » en langue bretonne de la télévision régionale, décédé fin 2010, revit grâce à ses écrits.

Anne-Marie Rousseau, vice-présidente de Sked (fédération des associations du Pays de Brest en rapport avec la culture bretonne et celtique), Brieg Haslé, petit-fils de Charles Le Gall et Fanch Broudic, président de la Fédération Emgleo Breiz et ancien du petit écran ont présenté Breiz o veva, Vivre la Bretagne qui vient d'être publié chez Emgleo Breiz.

Textes d'ethno et poèmes
Le livre regroupe des écrits, en français et en breton, propres à illustrer la vie et les engagements de Charles Le Gall à travers des textes d'ethnologie, des poèmes, des nouvelles, des essais et des comptes rendus. « Il a conduit toute sa vie une vraie réflexion sur sa langue maternelle », souligne Fanch Broudic. Le livre sera présenté au public samedi 16, à 15 h, au Vauban dans le cadre du Printemps de la langue bretonne. Deux films d'interviews seront projetés. En présence de nombreux proches de Charlez Ar Gall.

Breiz o veva, Vivre la Bretagne, éditions Emgleo Breiz. 240 pages. 24,90 €.

samedi 26 mars 2011

chez l'imprimeur...

Bientôt disponibles : des cartes publicitaires présentant les Dielloù Charlez ar Gall...

jeudi 24 mars 2011

à paraître : Breiz o veva, Vivre la Bretagne

À paraître le 15 avril 2011 aux éditions Emgleo Breiz :

Breiz o veva, Vivre la Bretagne de Charlez ar Gall

Cet ouvrage est un hommage qui couvre près de trente années d'écrits réguliers. En effet, il rassemble la plupart des collaborations de Charlez ar Gall à la revue Brud Nevez, des tous premiers numéros en 1977 jusqu'en 2002. Les bretonnants d'hier et d'aujourd'hui y (re)trouveront avec plaisir œuvres de fiction, études, et les nombreuses critiques de livres et de disques, autant de témoignages de l'excellent breton et de l'œil avisé de Charlez ar Gall, qui était toujours en prise avec son époque.

Charles Le Gall - Charlez ar Gall (1921-2010) était une figure incontournable du monde bretonnant, car il fut le tout premier présentateur de la télévision en langue bretonne dans les années 1960 et 1970, avec son épouse Chanig. À la radio, il avait succédé à Per-Jakez Helias sur Radio-Kimerc'h. Bretonnant de naissance et personnalité chaleureuse, il a œuvré toute sa vie pour l'enseignement et la promotion du breton populaire, parlé et écrit.

Le livre est accompagné d'un DVD avec un documentaire sur Charlez ar Gall coproduit par Dielloù Charlez ar Gall - Archives Charles Le Gall.

24,90 €
Ouvrage bilingue
Éditions Emgleo Breiz
Isbn : 978-2-35974-021-9

> le site d'Emgleo Breiz
> réserver l'ouvrage sur Amazon.fr

samedi 5 mars 2011

90e anniversaire de sa naissance

Ce samedi 5 mars 2011,
Charlez aurait eu 90 ans !

Nous pensons bien fort à lui...

Charlez avec son frère Jean et leur mère.
Ferme familiale de Mezouguen, L'Hôpital-Camfrout, années 1960
photo © Dielloù Charlez ar Gall

lundi 28 février 2011

Charles Le Gall (1921-2010)

Charlez ar Gall
5 mars 1921 - 3 novembre 2010

Charles Le Gall est né en 1921 dans une famille d'agriculteurs à l'Hôpital-Camfrout, « entre Cornouaille et Léon » comme il s’amusait à le dire. À l’image des autres enfants de sa commune, il est élevé en breton et n’apprend le français qu'une fois scolarisé. Cela ne l'empêche pas de passer son certificat en obtenant la meilleure note en composition française.

C’est lorsqu’il débute son métier d'instituteur au début des années 1940 qu'il découvre l'intérêt de sa langue maternelle. C'est à cette époque qu'il rencontre Jeanne-Marie Guillamet qui devient son épouse et sera connue sous le nom de Chanig ar Gall. Après la Libération, il rejoint l'association Ar Falz, qui avait été créée dans les années 1930 par Yann Sohier et que relance Armand Keravel après la guerre. Il devient professeur de l'enseignement technique à Brest.

Charles Le Gall se considère comme simple militant et travaille d'arrache-pied pour le développement de la langue bretonne. En 1959, il succède à Pierre-Jakez Hélias et va animer chaque semaine les émissions en langue bretonne de Radio-Quimerc'h et d'Inter-Bretagne pendant 17 ans, soit plus de 800 émissions au total. Aucun studio n'existant alors à Brest, c'est dans son bureau personnel que sont enregistrées ses premières émissions ! Il participe également aux stages d'été d'Ar Falz pendant une quinzaine d'années afin de faire progresser le breton chez les adultes.

À compter de 1964, il devient le premier "speaker" bretonnant de la télévision régionale, en présentant la célèbre chronique hebdomadaire d'une minute et demie en langue bretonne. La charge qu'on lui confie à ce moment accroît sa renommée et son influence sur le monde bretonnant. Pendant une dizaine d'années, il réalise un travail essentiel pour le développement de la télévision en breton.

Charles Le Gall n’a jamais cessé d'œuvrer pour la cause du breton. Dès les années 1950, il a participé aux activités de l'association Emgleo Breiz et a collaboré à la revue Brud, devenue Brud Nevez par la suite. Il ne faut pas oublier sa participation à TES (éditions pédagogiques en langue bretonne) ni sa nomination au comité Bretagne du Conseil Supérieur de l’Audiovisuel.

C'est grâce au travail à la fois pondéré et passionné qu'il a mené, avec le soutien permanent de Chanig ar Gall, que le monde bretonnant a gagné une grande part de sa reconnaissance actuelle. Érudit passionné de l’histoire de la Bretagne, il était également membre de la Société archéologique du Finistère et Vice-président fondateur de la Société d’Études de Brest et du Léon. Lauréat de l'Ordre de l'Hermine, il avait reçu ce prestigieux titre honorifique en compagnie de son épouse Chanig en 1990 à Auray.

Parti sereinement le mercredi 3 novembre 2010, ce père et grand-père remarquable laisse son épouse Chanig entourée de ses filles Franseza et Maïvon, de ses petits-enfants Brieg, Maï-Katell et Yann-Envel, et de ses arrière-petits-enfants Ewen, Ilan, Loan-Sven, Naïg et Yann-Malte.

pour la famille, Yann-Envel Kervoas et Brieg Haslé-Le Gall,
petits-fils de Charlez ar Gall


Ganet eo bet Charlez ar Gall en Ospital – etre Kerne ha Leon, evel ma plije dezhañ lâret – en ur familh labourerien-douar e 1921. Evel an darn vrasañ euz bugale all ar barrez, brezhonegerien damdost anezhe toud, n’eo nemet ur wech skoliataet e teu da zeskiñ galleg. Daoust da se e tremen digudenn ar "santifikad" gant an notenn wellañ evit ar sevel skrid e galleg.

Pa grog gant e vicher skolaer e penn-kentañ ar bloavezhioù 1940 e teu da gompren talvoudegezh e yezh-vamm. D'ar memes koulz e ra anaoudegezh gant Jeanne-Marie Guillamet a deuio da vezañ e wreg hag a vo anavezet dindan anv Chanig ar Gall. Goude an Dieubidigezh e kemer perzh er gevredigezh Ar Falz, bet krouet er bloavezhioù 1930 gant Yann Sohier hag adlañset goude ar brezel gant Armañs Keravel. Bez' e vo kelenner e Brest er c'hlasoù teknikel.

D'ar mare-se en em lak da vat da strivañ – kentoc'h evit stourm, rak evel ur striver en em ginnig Charlez ar Gall ha n'eo ket evel ur stourmer – evit diorren ar brezhoneg. E 1959 e houlenner digantañ kinnig an abadennoù skingomz e brezhoneg war-lerc'h Per-Jakez Helias war Radio-Kimerc'h ha war Inter-Bretagne, ar pezh a raio e-pad 17 bloaz (ouzhpenn 800 abadenn sizhuniek !).

Dre ma ne oa studio ebet e Brest d'ar c'houlz-se, eo en e vurev, er gêr, m'eo bet enrollet e abadennoù kentañ ! Kemer perz a ra ivez e skolioù-hañv Ar Falz e-pad pemzek vloaz bennak evit kas ar brezhoneg war-raok e-touez an dud c'hour.

Adalek 1964 e teu da vezañ kentañ "speaker" e brezhoneg evit skinwel ar rannvro, ha kinnig neuze ar gronikenn vrudet a bade ur vunutenn hanter bep sizhun. Ar garg fiziet ennañ d'ar mare-se en deus brasaet brud Charlez Ar Gall kenkoulz hag e levezon er bed ar brezhoneg. Ur sapre labour a zo bet graet gantañ aze e-pad dek vloaz bennak evit kas war-raok ar brezhoneg er skinwel.

N'en deus ket paouezet Charlez ar Gall da strivañ evit mad ar brezhoneg. Abaoe ar bloavezhioù 1950 ha beteg nevez 'zo en deus kemeret perzh e labour Emgleo Breiz hag er gelaouenn Brud, deuet da vezañ Brud Nevez. Kenlabouret e-neus evit TES (Ti-Embann ar Skolioù brezhonek) hag ezel eo bet eus komite Breizh Kuzul Meur ar C'hleweled.

A-dra-sur eo a drugarez d'al labour fur hag entanet war an dro bet kaset gantañ, harpet gant Chanig ar Gall, en deus gounezet bed ar brezhoneg un tamm mat deus an anaoudegezh a zo e hini hiziv an deiz. Gouiziek-kenañ e oa war istor Breizh, ezel ma oa eus Kevredigezh Istor Penn-ar-Bed ha bez-presidant ha krouer m'eo bet eus Kevredigezh Studioù Brest ha Bro-Leon.

An tad ha tad-kozh dispar-mañ a zo aet d'an Anaon d'an 3 a viz du 2010. War e lerc'h e laosk e vaouez Chanig ha war he zro o merc'hed Frañseza ha Maïvon, o bugale-vihan Brieg, Maï-Katell ha Yann- Envel, o bugale-guñv Ewen, Ilan, Loan-Sven, Naïg ha Yann-Malte.

In Memoriam Charlez ar Gall

Charles Le Gall
5 mars 1921 - 3 novembre 2010

Décoré de l’Ordre de l’Hermine
Commandeur des Palmes Académiques

Pionnier de la radio-télévision en langue bretonne
Membre honoraire du Comité Bretagne du Conseil Supérieur de l’Audiovisuel
Vice-président fondateur de la Société d’Études de Brest et du Léon
Président d’honneur de la Fédération SKED

Charlez ar Gall
5 a viz Meurzh 1921 - 3 a viz Du 2010

Bet loreet anezhañ gant Urzh an Erminig
Ofiser-Meur ar Palmez akademiek
Difraoster ar brezhoneg er skingomz hag er skinwel
Ezel a enor euz Komite Breizh Kuzul Meur ar C'hleweled
Bez-prezidant ha krouer Kevredigezh Studioù Brest ha Bro-Leon
Prezidant a enor SKED

samedi 26 février 2011

Brud Nevez n°284

Brud Nevez n°284

Brud Nevez rend hommage à Charlez ar Gall : plusieurs proches témoignent de leur amitié dans un dossier qui vient rappeler, photos à l'appui, le parcours du pionnier de la télé en breton.

7 €
Revue en breton

> le site d'Emgleo Breiz